بررسی هیدروژئولوژی و هیدروژئوشیمی دشت یزد-اردکان با هدف تحلیل تأثیر افت سطح آب بر کیفیت آب زیرزمینی

دشت یزد اردکان بخشی از زون ساختاری ایران مرکزی بوده که بین طولهای 53 درجه و 46 دقیقه تا 55 درجه و بین عرضهای 31 درجه و 49 دقیقه تا 32 درجه و 55 دقیقه با وسعت 8050 کیلومتر مربع در مرکز ایران قرار دارد و شهرهای یزد، اردکان ، میبد و مهریز در مرکز این دشت قرار دارد. متوسط بارش در دشت سالانه 106 میلیمتر و متوسط درجه حرارت سالانه 5/19 درجه سانتیگراد و جزو مناطق خشک محسوب می شود. هدف عمده در این تحقیق بررسی و مطالعه افت کوتاه مدت و دراز مدت سطح آب زیرزمینی دشت یزد-اردکان در اثر برداشت بی رویه از این سفره (که دارای بالاترین آمار جمعیتی دشتهای استان یزد است) و تاثیر آن در کاهش کیفیت آب زیرزمینی است. بیلان آب زیرزمینی نشان می دهد که تغییرات سطح آب در دشت یزد-اردکان مربوط به تغذیه دشت، ناشی از نزولات جوی، جریان های زیرزمینی ، سیلابها و آبهای برگشتی کشاورزی بوده که سبب بالا آمده سطح آب زیرزمینی می شود و تخلیه آب زیرزمینی دشت به علت بهره برداری از چاه ها، تخلیه قنوات چشمه ها است که سبب پایین رفتن سطح آب زیرزمینی در سفره می گردد. بیلان آب زیرزمینی دشت حدود 8/125 – میلیون متر مکعب از طریق فرمول بیلان برای سال آبی 86-87 محاسبه شده است. جهت جریان آب زیرزمینی از جنوب و جنوب غرب به سمت شمال می باشد. همچنین با توجه به هیدروگراف واحد سطح تراز آب زیرزمینی طی 34 سال گذشته، بطور متوسط 84/15 متر و سالانه در حدود 46/0 متر افت کرده است. با دقت بیشتر، هیدروگراف واحد از سال 79 و همزمان با ورود آب انتقالی خارج حوضه شیب ملایم تری را دنبال کرده و افت سالیانه از 46/0 به 0.41.5 متر در سال رسیده است که باعث تغییر در روند کیفیت آب زیرزمینی شده است . بررسی هدایت الکتریکی در دشت نشان می دهد که هدایت الکتریکی در دشت مورد مطالعه دارای سیر صعودی بوده و کیفیت آب زیرزمینی دشت تحت تأثیر آب انتقالی خارج حوضه قرار گرفته و با نفوذ پساب ناشی از مصرف آن، به علت ورود مستقیم آب و تماس کمتر با لایه های سطحی و شور خاک باعث بهبود کیفیت آب زیرزمینی بصورت موضعی شده است. بررسی منحنی تغییرات متوسط هدایت الکتریکی واحد سطح تراز آب زیرزمینی نشان می دهد که با افزایش افت سطح آب زیرزمینی ، میزان هدایت الکتریکی افزایش یافته و باعث افزایش شوری و کاهش کیفیت آب زیرزمینی شده است.